Gánh nặng bệnh tật
- Mụn trứng cá rất phổ biến ở thanh thiếu niên và người trẻ, nhưng có thể kéo dài cho đến tuổi trưởng thành.
- Gần 85% thanh thiếu niên bị ảnh hưởng bởi mụn trứng cá tại một số thời điểm trong độ tuổi thanh thiếu niên của họ
- Tổng cộng, hơn 50 triệu người bị mụn trứng cá ở Hoa Kỳ
- Mụn trứng cá có thể để lại sẹo vĩnh viễn, tự ti về bản thân, trầm cảm và lo lắng
- Chi phí của mụn trứng cá ước tính vượt quá 3 tỷ đô la hàng năm
Sinh bệnh học
Sự hiểu biết về cơ chế bệnh sinh mụn trứng cá ngày càng phát triển, có thể liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố sau:
- Tăng sừng hóa nang lông
- Khu trú của vi khuẩn P. acnes
- Sản xuất bã nhờn
- Cơ chế viêm phức tạp
- Cơ chế điều hòa thần kinh nội tiết
- Chế độ ăn
- Yếu tố di truyền
- Yếu tố không di truyền
PHÂN ĐỘ VÀ PHÂN LOẠI
Một hệ thống phân độ mụn trứng cá có thể hữu ích trong việc điều trị, nhưng hiện tại không có hệ thống chung nào để phân loại và đánh giá mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá.
Để tạo thuận lợi cho các quyết định điều trị và đánh giá đáp ứng điều trị, các bác sĩ lâm sàng có thể sử dụng một phương pháp nhất quán để phân độ và phân loại mụn trứng cá bằng các đặc điểm sau:
- Số lượng mụn trứng cá
- Loại tổn thương do mụn
- Mức độ nghiêm trọng của bệnh
- Các vị trí giải phẫu
- Sẹo
- Chất lượng cuộc sống (QOL)
XÉT NGHIỆM VI SINH VÀ NỘI TIẾT
Xét nghiệm vi sinh
Xét nghiệm thường quy KHÔNG được khuyến cáo, mặc dù bệnh nhân có biểu hiện tổn thương giống mụn trứng cá gợi ý viêm nang lông do vi khuẩn gram âm có thể có lợi từ xét nghiệm vi sinh.
Xét nghiệm nội tiết
Xét nghiệm thường quy KHÔNG được khuyến nghị, mặc dù nên đánh giá xét nghiệm đối với bệnh nhân mụn trứng cá có thêm dấu hiệu dư thừa androgen được khuyến cáo.
ĐIỀU TRỊ TẠI CHỖ
- Benzoyl peroxide đơn độc hoặc kết hợp với thuốc kháng sinh tại chỗ cho mụn trứng cá nhẹ
- Benzoyl peroxide kết hợp với retinoids tại chỗ hoặc liệu pháp kháng sinh toàn thân cho mụn trứng cá từ trung bình đến nặng
- Retinoids đơn trị liệu trong mụn trứng cá chủ yếu comedones hoặc kết hợp với thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc uống trong mụn trứng cá viêm chủ yếu/hỗn hợp
- Dapsone 5% gel bôi tại chỗ cho mụn viêm, đặc biệt ở phụ nữ trưởng thành
- Azelaic acid dùng cho rối loạn sắc tố sau viêm
Các điểm lưu ý khác
- Benzoyl peroxide không gây kháng vi khuẩn
- Kháng sinh tại chỗ KHÔNG được khuyến cáo là đơn trị liệu do nguy cơ đề kháng
- Liệu pháp kết hợp nên được sử dụng ở phần lớn bệnh nhân mụn trứng cá để nhắm vào mục tiêu khác nhau của sinh bệnh học mụn trứng cá
- Bệnh nhân nên được tư vấn về nguy cơ trên thai khi bắt đầu dùng retinoid hoặc nếu bệnh nhân nữ mong muốn mang thai
- Việc điều trị tại chỗ mụn trứng cá ở trẻ em dưới 12 tuổi với các sản phẩm được FDA chấp thuận đã được mở rộng
- Benzoyl peroxide 2,5%/adapalene 1% gel – từ 9 tuổi trở lên
- Tretinoin 0,05% micronized gel – từ 10 tuổi trở lên
- Việc sử dụng phác đồ duy trì tại chỗ sau khi điều trị bằng kháng sinh đường uống không thể được nhấn mạnh quá mức
- Các liệu pháp điều trị tại chỗ có thể đạt được hiệu quả kéo dài hàng tháng sau khi ngừng sử dụng kháng sinh toàn thân
KHÁNG SINH TOÀN THÂN
Thuốc kháng sinh toàn thân được khuyến cáo sử dụng trong trường hợp mụn viêm từ trung bình đến nặng không đáp ứng với các liệu pháp điều trị tại chỗ. Chúng nên được sử dụng kết hợp với retinoid tại chỗ và benzoyl peroxide. Hạn chế sử dụng kháng sinh để giảm thiểu nguy cơ đề kháng kháng sinh.
Khuyến cáo
Tetracycline đường uống, doxycycline, minocycline, erythromycin, azithromycin, trimethoprim/sulfamethoxazole (TMP/SMX), trimethoprim và cephalexin đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá vừa và nặng, và các dạng mụn viêm kháng với các phương pháp điều trị tại chỗ.
Các điểm cần lưu ý khác:
Tetracycline (tetracycline, doxycycline, minocycline) là kháng sinh toàn thân được ưu tiên lựa chọn
Việc sử dụng erythromycin và azithromycin đường uống nên được giới hạn ở những người không thể sử dụng tetracycline:
- Phụ nữ mang thai
- Trẻ em dưới 8 tuổi
Nên giới hạn sử dụng trimethoprim-sulfamethoxazole và trimethoprim ở những bệnh nhân không thể dung nạp tetracycline hoặc ở những bệnh nhân kháng trị
Sử dụng tất cả các loại kháng sinh toàn thân khác không được khuyến cáo
Đơn trị liệu bằng kháng sinh toàn thân KHÔNG được khuyến cáo
Khi kê đơn kháng sinh toàn thân, vấn đề kháng thuốc của vi khuẩn vẫn là mối quan tâm chính
Trung tâm kiểm soát bệnh tật(CDC) đã nhấn mạnh việc quản lý kháng sinh
Hạn chế sử dụng kháng sinh trong thời gian ngắn nhất có thể, thường là ba tháng, để giảm thiểu sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc.
Điều trị tại chỗ đồng thời với benzoyl peroxide và/hoặc retinoid nên được sử dụng với kháng sinh toàn thân, cũng như để duy trì sau khi hoàn thành liệu pháp kháng sinh toàn thân
Hạn chế sử dụng kháng sinh toàn thân được khuyến khích do các mối liên quan được báo cáo về bệnh viêm ruột, viêm họng, nhiễm trùng Clostridium difficile và gây ra viêm âm hộ do nấm Candida.
Liệu pháp hormone:
Thuốc tránh thai có thể cải thiện mụn trứng cá cho nhiều phụ nữ. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị mụn trứng cá khác.
Khuyến nghị
- Thuốc tránh thai kết hợp chứa estrogen điều trị mụn viêm ở nữ giới
- Hiện có bốn loại thuốc tránh thai kết hợp được FDA chấp thuận để điều trị mụn trứng cá
- Giảm mụn trứng cá với các tác nhân này có thể mất thời gian
Các điểm lưu ý khác
Spironolactone có thể hữu ích trong điều trị mụn trứng cá ở một số phụ nữ, mặc dù bằng chứng về hiệu quả của nó còn hạn chế
Liệu pháp corticosteroid đường uống có thể mang lại lợi ích tạm thời ở những bệnh nhân bị mụn trứng cá viêm nặng trong khi bắt đầu điều trị mụn trứng cá theo phác đồ chuẩn
Do tác dụng phụ lâu dài nên corticosteroid không được sử dụng như một liệu pháp chính cho mụn trứng cá.
Isotretinoin
Khuyến cáo:
Isotretinoin uống được khuyến cáo trong điều trị mụn trứng cá nốt nặng
Các điểm lưu ý khác:
- Isotretinoin đường uống thích hợp để điều trị mụn trứng cá trung bình kháng trị hoặc để kiểm soát mụn trứng cá đang tạo sẹo thực thể và/hoặc stress tâm lý xã hội
- Isotretinoin liều thấp có thể được sử dụng để điều trị mụn trứng cá hiệu quả và giảm tần suất cũng như mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ liên quan đến thuốc
- KHÔNG nên dùng isotretinoin ngắt quãng
- Nên theo dõi định kỳ các xét nghiệm chức năng gan, cholesterol và triglycerid huyết thanh lúc ban đầu và một lần nữa cho đến khi đáp ứng với điều trị.
- Theo dõi định kỳ công thức máu toàn phần KHÔNG được khuyến cáo
- Phụ nữ trong độ tuổi sinh sảndùng isotretinoin nên được tư vấn cẩn thận về các biện pháp tránh thai khác nhau sẵn có và các yêu cầu cụ thể của hệ thống iPLEDGE tại mỗi lần khám tại phòng khám
- Các hình thức ngừa thai không phụ thuộc vào bệnh nhân, bao gồm các biện pháp tránh thai tác dụng kéo dài, nên được xem xét bất cứ khi nào thích hợp
- Các bác sĩ kê đơn cũng nên theo dõi bệnh nhân của họ về bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh viêm ruột và các triệu chứng trầm cảm và giáo dục bệnh nhân về những rủi ro tiềm ẩn với isotretinoin.
Các phương pháp khác:
Có rất ít bằng chứng trong việc khuyến cáo về sử dụng và lợi ích của các phương pháp vật lí trong điều trị mụn trứng cá thông thường, bao gồm:
- Lấy nhân mụn
- Laser xung màu PDL
- Laser KTP
- Laser phân đoạn và không phân đoạn
- Laser CO2 phân đoạn
- Liệu pháp quang động
- Lột da bằng hóa chất (Glycolic acid, Salicylic acid)
- Tiêm corticosteroid trong sang thương hiệu quả trong điều trị các nốt lớn riêng lẻ
Liệu pháp bổ sung/thay thế
Các liệu pháp thảo dược và thay thế đã được báo cáo là có giá trị trong điều trị mụn trứng cá:
- Dầu cây chè
- Các hợp chất ayurvedic tại chỗ và uống
- Chiết xuất barberry uống
- Dung dịch gluconolacton
Mặc dù hầu hết các sản phẩm này dường như được dung nạp tốt, nhưng có rất ít dữ liệu về tính an toàn và hiệu quả của các thuốc này để khuyến cáo sử dụng chúng trong điều trị mụn trứng cá.
Vai trò của chế độ ăn uống trong mụn trứng cá
- Không có thay đổi chế độ ăn uống cụ thể nào được khuyến nghị trong việc kiểm soát mụn trứng cá
- Dữ liệu mới cho thấy chế độ ăn có chỉ số đường huyết (GI) cao có thể liên quan đến mụn trứng cá
- Bằng chứng hạn chế cho thấy rằng một số loại sữa, đặc biệt là sữa tách kem, có thể ảnh hưởng đến mụn trứng cá
