Laser và các liệu pháp ánh sáng được sử dụng để điều trị mụn trứng cá mức độ nhẹ và sẹo mụn [1,2]. Liệu pháp laser và ánh sáng cung cấp các lựa chọn hữu ích cho những bệnh nhân bị mụn trứng cá dai dẳng mặc dù đã điều trị bằng thuốc, những người gặp phải tác dụng phụ của thuốc hoặc những người gặp khó khăn trong việc tuân thủ các phương pháp điều trị.
Liệu pháp ánh sáng trong điều trị mụn trứng cá:
Liệu pháp ánh sáng sử dụng các hạt ở cường độ không tạo nhiệt để thay đổi hoạt tính sinh học của da ở các mức độ khác nhau. Liệu pháp ánh sáng ở mức độ thấp thường được áp dụng thông qua các đi-ốt phát quang (đèn LED) dưới dạng ánh sáng đỏ hoặc xanh lam. Các bước sóng ánh sáng khác nhau thâm nhập vào các độ sâu khác nhau trong da, với bước sóng 390–600 nm chiếu tới các lớp nông bề mặt và bước sóng 600–1100 nm xuyên qua các lớp sâu hơn. Liệu pháp ánh sáng ở mức độ thấp là an toàn và bệnh nhân ít thấy khó chịu. Nó thường liên quan đến việc chiếu ánh sáng xung liên tục hoặc cường độ cao (IPL) trong một số trường hợp, thường kết hợp với thuốc trị mụn tại chỗ hoặc đường uống.
Liệu pháp ánh sáng xanh trị mụn như thế nào?
Liệu pháp ánh sáng xanh có bước sóng 415–545 nm và thâm nhập vào da khoảng 0,3 mm. Cutibacterium acnes (trước đây là Propionibacterium acnes), vi khuẩn chính tham gia vào quá trình sinh bệnh học của mụn trứng cá, tạo ra một lượng lớn porphyrin nội bào, chất có đỉnh hấp thụ ở bước sóng 415 nm. Ánh sáng xanh kích thích các porphyrin này, dẫn đến việc hình thành các phản ứng oxy hóa và sau đó là tiêu diệt vi khuẩn. Ánh sáng xanh cũng có tác dụng chống viêm thông qua điều hòa các chất trung gian gây viêm tế bào.
Liệu pháp ánh sáng đỏ trị mụn như thế nào?
Ánh sáng đỏ (600–650 nm) kích hoạt porphyrin với cường độ thấp hơn ánh sáng xanh lam. Tuy nhiên, nó thâm nhập vào da sâu hơn 1–2 mm so với ánh sáng xanh lam [2]. Liệu pháp ánh sáng ở mức độ thấp sử dụng phương pháp điều trị bằng đèn LED đỏ làm giảm biểu hiện của các chất trung gian gây viêm từ đại thực bào và làm giảm bạch cầu trung tính, interleukin và protein chất nền ngoại bào trong mô hình động vật bị mụn trứng cá. Nó cũng có thể ức chế quá trình sừng hóa và giảm tổn thương hàng rào bảo vệ da. Liệu pháp ánh sáng đỏ làm giảm hoạt động của mụn trứng cá bằng cách đẩy nhanh quá trình lành vết thương và giảm phản ứng viêm.
Ánh sáng xanh đỏ điều trị mụn trứng cá như thế nào?
Ánh sáng xanh–đỏ sử dụng liệu pháp ánh sáng ở mức độ thấp ở cả hai bước sóng xanh lam (415 nm) và đỏ (650 nm). Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nó được dung nạp tốt và có hiệu quả thông qua việc giảm các tổn thương do mụn viêm và không viêm và vượt trội so với ánh sáng xanh đơn thuần [3]. Cơ chế này được cho là có tác dụng hiệp đồng trong việc áp dụng các hoạt động kháng khuẩn và chống viêm của cả hai bước sóng ánh sáng tác động ở các độ sâu khác nhau trong da. Ánh sáng xanh đỏ an toàn trong thai kỳ. Một số bệnh nhân có thể bị mụn nặng hơn khi điều trị bằng ánh sáng xanh đỏ và các tác dụng phụ của nó có thể bao gồm khô, ngứa, phát ban và đau đầu.
Các thiết bị trị liệu bằng ánh sáng tại nhà có hiệu quả không?
Các thiết bị trị liệu bằng ánh sáng tại nhà bao gồm mặt nạ đeo được sử dụng liệu pháp ánh sáng ở mức độ thấp như một phương pháp điều trị dựa trên đèn LED, không dùng nhiệt, không bóc tách. Các thiết bị hiện được phê duyệt trên thị trường sử dụng ánh sáng xanh-đỏ và chỉ định cho mụn trứng cá nhẹ đến trung bình ở mặt. Các thiết bị này thường nhỏ hơn các thiết bị LED tại phòng khám và do đó có thể yêu cầu các đợt điều trị kéo dài để có hiệu quả điều trị. Chúng đã được chứng minh là làm giảm số lượng tổn thương mụn viêm và không viêm, đồng thời giảm kích thước và giảm sản xuất bã nhờn của tuyến bã [4]. Một thử nghiệm gần đây đã so sánh mặt nạ trị liệu bằng ánh sáng xanh-đỏ có và không có axit salicylic tại chỗ với benzoyl peroxide tại chỗ đối với mụn trứng cá nhẹ đến trung bình. Thử nghiệm cho thấy sự cải thiện 24,4% đối với các tổn thương viêm và 19,5% đối với các tổn thương không viêm ở những bệnh nhân sử dụng mặt nạ ánh sáng, kết luận đây là một liệu pháp an toàn và hiệu quả đối với mụn trứng cá nhẹ đến trung bình.
Liệu pháp quang động trong điều trị mụn trứng cá
Liệu pháp quang động (PDT) là một phương pháp điều trị hiệu quả cho mụn trứng cá và có thể làm giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của nó cùng với các phương pháp điều trị thông thường. PDT liên quan đến việc sử dụng chất nhạy cảm ánh sáng (hóa chất porphyrin) trước khi tiếp xúc với nguồn sáng trị liệu. Tác dụng của ánh sáng được khuếch đại bởi chất cảm quang. Các chất cảm quang phổ biến nhất là axit aminolevulinic và methylaminolevulunat. Cũng có thể sử dụng indocyanine green và indole-3-acetic acid.
Các nguồn sáng phổ biến được sử dụng cho liệu pháp quang động bao gồm:
- Đèn LED ở dạng ánh sáng xanh hoặc đỏ
- Laser màu xung dài
- IPL.
Nguồn sáng tối ưu, chất cảm quang và thời gian ủ vẫn chưa rõ ràng. Bằng chứng cho thấy PDT hữu ích trong điều trị mụn trứng cá nhưng còn hạn chế [6].
Liệu pháp quang động điều trị mụn trứng cá như thế nào?
PDT sử dụng chất nhạy cảm với ánh sáng được hấp thu bởi đơn vị nang lông tuyến bã và trải qua quá trình chuyển hóa để gây phản ứng stress oxy hóa và tạo ra các gốc tự do, tiêu diệt C. acnes và điều hòa hoạt động của tuyến bã nhờn [7].
Tác dụng phụ của liệu pháp quang động bao gồm:
- Ban đỏ
- Phản ứng viêm đáng kể
- Bóng nước
- Tăng nhạy cảm ánh sáng
- Tăng sắc tố (dành cho loại da Fitzpatrick III–VI)
- Đau.
Liệu pháp laser để điều trị mụn trứng cá
Laser có vai trò lâu đời trong việc kiểm soát sẹo mụn. Tuy nhiên, chúng ngày càng được sử dụng rộng rãi để điều trị mụn trứng cá.
Ánh sáng xung cường độ cao
Các thiết bị IPL phát ra phổ bước sóng từ 400 đến 1200 nm. Điều này cho phép nhiều chromophores được kích hoạt với một lần tiếp xúc với ánh sáng. Tất cả các thông số như độ dài xung, bước sóng và khoảng thời gian xung đều có thể được điều chỉnh bằng các bộ lọc để cho phép điều chỉnh các phương pháp điều trị phù hợp với loại da và tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Cho đến nay, có bằng chứng mâu thuẫn về hiệu quả của nó trong điều trị mụn trứng cá. IPL kết hợp với chất cảm quang tốt hơn so với IPL đơn thuần [8].
Tác dụng phụ của IPL có thể bao gồm:
- Ban đỏ
- Bóng nước
- Đóng mài
- Ban xuất huyết
- Giảm sắc tố
- Tăng sắc tố
- Sẹo phì đại hoặc sẹo lồi
- Sự nhiễm trùng.
Các chống chỉ định đối với điều trị IPL là:
- Thai kỳ
- Retinoid đường uống
- Phơi nắng
- Thuốc nhạy cảm ánh sáng.
Ánh sáng xung cường độ cao điều trị mụn trứng cá như thế nào?
IPL có hiệu ứng quang động. Tia cực tím và ánh sáng nhìn thấy được hấp thụ ở bước sóng cực đại bởi porphyrin do C. acnes tạo ra. Điều này có tác dụng diệt khuẩn, gây ra phản ứng oxy. Nó cũng có thể tác động thông qua cơ chế quang nhiệt chọn lọc lên các mạch máu cung cấp tuyến bã nhờn, làm giảm tốc độ tiết bã nhờn. IPL có thể được sử dụng với chất cảm quang tại chỗ tích tụ trong tuyến bã nhờn; sự kích hoạt ánh sáng lên chất cảm quang sau đó gây ra sự phá hủy các tuyến [9].
Laser nhuộm xung PDL
Laser nhuộm xung 585–595-nm (PDL) sử dụng thuốc nhuộm hữu cơ được trộn trong dung môi và tác động lên đích oxyhaemoglobin để tạo ra nhiệt và ly giải quang nhiệt chọn lọc lên các mạch bị giãn trong các tổn thương do mụn viêm. Cơ chế hoạt động dường như liên quan đến đa yếu tố. PDL cũng có tác động quang hóa đối với porphyrin do C. acnes tạo ra, gây ra hiệu ứng quang độc [2]. PDL đã được sử dụng chủ yếu trong điều trị các tổn thương mạch máu trên da và sẹo teo, và nó ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong điều trị mụn trứng cá, đặc biệt đối với những bệnh nhân bị ban đỏ trên mặt do mụn trứng cá.
PDL thường được sử dụng kết hợp với chất nhạy cảm quang tại chỗ. Nó có thể cải thiện mức độ nghiêm trọng và số lượng tổn thương viêm trong mụn trứng cá. Các tác dụng phụ của PDL đã phần nào hạn chế tính ứng dụng của nó. Bao gồm:
- Đỏ
- Khó chịu trong quá trình điều trị
- Tăng sắc tố
- Phù nề
Laser hồng ngoại
Tia laser hồng ngoại có thể thâm nhập sâu vào lớp bì để nhắm mục tiêu nước trong tuyến bã nhờn. Điều này được cho là gây ra sự đông tụ nhiệt của các tuyến bã nhờn, ngăn chặn quá trình sản xuất bã nhờn và do đó làm giảm mụn trứng cá. Laser diode 1450-nm và laser erbium glass 1540-nm đã được nghiên cứu để điều trị mụn trứng cá
Laser erbium glass 1540-nm cải thiện mụn viêm thông qua việc làm nóng không chọn lọc các tuyến bã nhờn. Các nghiên cứu nhỏ đã cho thấy giảm 68–82% các tổn thương do mụn trứng cá, với hiệu quả duy trì sau 24 tháng theo dõi [11]. Loại laser đặc biệt này có rất ít tác dụng phụ được báo cáo.
Laser diode 1450nm làm nóng lớp bì trên, gây ra sự đông tụ nhiệt của tiểu thùy của tuyến bã và nang lông, làm giảm hoạt động của các tuyến bã nhờn [12]. Một số nghiên cứu cho thấy giảm sản xuất bã nhờn trong khi những nghiên cứu khác thì không. Laser diode 1450 nm dường như làm giảm số lượng tổn thương trong một số thử nghiệm nhỏ, nhưng tác dụng phụ đáng kể về đau và khó chịu, khô và ban đỏ đã khiến loại laser này không được nhiều bác sĩ da liễu ưa chuộng.
Laser Nd:YAG
Laser Nd:YAG 1064nm có thể xuyên qua các lớp sâu hơn trong lớp bì, gây ra hiện tượng nóng lan tỏa ở lớp bì đồng thời hạn chế tổn thương biểu bì [13]. Mặc dù cơ chế của nó chưa được xác định hoàn toàn, nhưng nó có thể điều trị mụn trứng cá bằng cách giảm viêm và sản xuất bã nhờn. Loại laser này đã được nghiên cứu rộng rãi hơn trong điều trị sẹo mụn; tuy nhiên, có bằng chứng mới về việc sử dụng nó trong điều trị mụn trứng cá đang hoạt động.
Bệnh nhân thường trải qua nhiều đợt điều trị bằng laser Nd:YAG cách nhau 2 tuần. Nó làm giảm số lượng tổn thương do mụn viêm, lượng bã nhờn, các tế bào và cytokine gây viêm ở vùng da được điều trị.
Nd:YAG dường như là một phương thức điều trị hữu ích cho mụn trứng cá đang hoạt động, mặc dù vẫn cần có thêm các nghiên cứu. Phương pháp điều trị an toàn, với các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm mẩn đỏ, đau và khô da [1].
Laser KTP (kali titanyl photphat)
Laser KTP 532 nm phát ra chùm tia ánh sáng xanh dạng xung xuyên sâu hơn ánh sáng xanh lam và được sử dụng chủ yếu để điều trị chứng giãn mao mạch và bệnh trứng cá đỏ. Tia laser KTP kích hoạt porphyrin nhắm vào C. acnes để gây tổn thương nhiệt cho tuyến bã nhờn [2]. Các dữ liệu ủng hộ việc sử dụng nó trong mụn trứng cá còn hạn chế; tuy nhiên, một số nghiên cứu nhỏ đã cho thấy số lượng tổn thương do mụn trứng cá giảm tạm thời (21–36%) [14]. Các tác dụng phụ của điều trị bằng laser KTP bao gồm tróc vảy thoáng qua, phù nề và ban đỏ.
